RADIONICA “POLJOPRIVREDA, PEJZAŽ I EKONOMSKI RAZVOJ”

Radionica “Poljoprivreda, pejzaž i ekonomski razvoj” održana je u Gornjoj Lastvi, u periodu od 01. do 10. septembra 2012. godine. Organizatori radionice su bili Fondacija Petrović Njegoš i NVO Kulturno zavičajno udruženje Napredak Gornja Lastva, u saradnji sa NVO EXPEDITIO iz Kotora i Green Home iz Podgorice.

Učesnici radionice su bili studenti završnih godina Ecole Normale Seperieure de Paris te Prirodno-matematičkog fakulteta i Biotehničkog fakulteta iz Podgorice. Sa studentima je radila profesorica sa PMF Danka Caković.

Cilj radionice bio je da u se na primjeru sela Gornja Lastva i brda Vrmac kao širem prostoru, istraže mogućnosti i modeli obnove i razvoja poljoprivrede kao ekonomske grane, poljoprivrede kao instrumenta očuvanja kulturnog pejzaža i poljoprivrede kao instrumenta zaštite prostora kako od nepotrebne gradnje tako i od požara. Gornja Lastva je odabrana jer su tamo niz godina rađena istraživanja tradicionalnog graditeljstva i ukupnog ambijenta kao dijela zajedničke kulturne baštine a brdo Vrmac na kojem se Gornja Lastva nalazi je PUPom Tivta definisan kao park prirode.

Program radionice je sadržao:

  • terenski obilazaka sela i širega prostora Vrmca radi utvrđivanja stanja u prostoru
  • analizu dokumentacije koja je već postojala
  • prijedlog mjera koje treba poduzeti i prijedlog budućih aktivnosti na obnovi poljoprivred i maslinarstva
  • identifikaciju mogućih problema koji su prisutni ili se mogu javiti

 

Dio radionice bio je posvećen permakulturi – alternativnoj poljoprivredi. Uvod u permakulturu i kratak kurs održao je tokom tri dana radionice Tomislav Gjekeš iz Slovenije.

Kao dio programa, održana je i panel diskusija na temu mogućnosti obnove i razvoja poljoprivrede u zaleđu crnogorskog Primorja. Na panel diskusiji su uvodna izlaganja data na temu organske poljoprivrede u Crnoj Gori, melioracije zemljišta, poljoprivrede u funkciji ruralnog turizma, osnovnih principa održivog razvoja, prirodne odlike i potencijali brda Vrmac i Vrmac kao kulturni pejzaž. Na panel diskusiji su i studenti predstavili svoja viđenja problema i prijedloge za njihovo rješavanje.

Projekat „Obnova tradicionalnog poljoprivrednog pejzaža za održivu poljoprivredu – AGRISCAPE&ME“ 2017

Projekat AGRISCAPE&ME realizovale su organizacije EXPEDITIO – Centar za održivi prostorni razvoj, Kulturno zavičajno udruženja NAPREDAK Gornja Lastva i Maslinarsko društvo „Boka“ – Boka Kotorska. Saradnik na projektu je Mreža za ruralni razvoj Crne Gore. Projekat AGRISCAPE&ME je počeo sa realizacijom u junu 2017. godine i trajaće 12 mjeseci.

Projekat se finansira iz sredstava Evropske unije u okviru regionalnog projekta “Održiva poljoprivreda za održivi Balkan: jačanje kapaciteta organizacija civilnog društva za javno zastupanje i razvijanje politika na zapadnom Balkanu“, ugovor broj  2015/370-487, a koji realizuje regionalni konzorcijum organizacija civilnog društva iz Albanije (Institut za politiku životne sredine – IEP), bivše jugoslovenske republike Makedonije (FLOROZON), Kosova* (NGO AKTIV) i Crne Gore (Centar za zaštitu i proučavanje ptica – CZIP), predvođen Organizacijom za poštovanje i brigu o životinjama – ORCA iz Srbije.

(* Ovaj naziv je bez prejudiciranja statusa i u skladu je sa Rezolucijom Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija 1244 i mišljenjem Međunarodnog suda pravde o deklaraciji o nezavisnosti Kosova.)

Polazeći od šireg razumijevanja baštine koja “obuhvata sve vidove životne sredine nastale interakcijom čovjeka i prostora tokom vremena”, kulturni pejzaž  predstavlja najširu i najobuhvatniju kategoriju kulturne baštine. Važan dio kulturnog pejzaža je tradicionalni poljoprivredni pejzaž koji obuhvata veliki dio prostora Zapadnog Balkana, uključujući i Crnu Goru. Tradicionalni poljoprivredni pejzaži su nastajali tokom istorije kroz različite poljoprivredne aktivnosti ljudi na određnom prostoru. Ovi pejzaži doprinose stvaranju lokalnih kultura i identiteta, kao i vrijednosti ukupnog kulturnog pejzaža i predstavljaju osnovne resurse jedne teritorije.

U Crnoj Gori danas vrijednost tradicionalnih poljoprivrednih pejzaža nije dovoljno prepoznata, tradicionalni pejzaži nijesu zvanično zaštićeni i uglavnom su izmijenjeni ili devastirani i njima se neadekvatno upravlja. Ubrzani gubitak poljoprivrednih pejzaža dovodi do gubitka važnog dijela kulturnog pejzaža, kao i održive poljoprivrede.

Opšti cilj projekta AGRISCAPE&ME je da doprinese razvoju održive poljoprivrede kroz zalaganje za obnovu, očuvanje i unapređenje tradicionalnog poljoprivrednog pejzaža kao dijela ukupnog kulturnog pejzaža.

NOVI STARI MASLINICI (2019)

Projekat Platforma za obnovu i razvoj maslinarstva kao osnove ruralnog razvoja na Vrmcu se finansira iz sredstava Evropske unije u okviru projekta ”Ruralni razvoj vođen od strane ruralnih organizacija civilnog društva” koji sprovodi Fondacija za povezivanje prirodnih vrijednosti i ljudi/Connecting Natural Values& People Foundation (CNVP) sa partnerima. Nosioc projekta je Kulturno zavičajno udruženje „NAPREDAK“ Gornja Lastva,  a partneri su Udruženje maslinara „Boka“ i Udruženje „Kamelija“ iz Stoliva, Kotor.

Na brdu Vrmac čiju teritoriju dijele opštine Tivat i Kotor, postoji niz starih i danas napuštenih naselja čiji su se stanovnici bavili i maslinarstvom pa su na padinama Vrmca i danas brojna maslinova stabla i maslinici.  Nakon drugog svjetskog rata sela su postepeno napuštana,  a maslinici su postepeno obrasli divljim rastinjem, maslinova stabla se ne održavaju i danas se  tek mogu naslutititi u podivljalom divljem rastinju. Cilj ovoga projekta je da doprinese uspostavljanju platforme za obnovu maslinarstva kao osnove ruralnog razvoja kroz povezivanje i jačanje kapaciteta OCD i drugih aktera na pilot području Vrmca.

 

U okviru projekta su održane tri radionice na kojima su razmatrani zakonodavni okvir za razvoj maslinarstva, proizvodnja i skladištenje maslinovog ulja te rezidba maslinovih stabala.

Izrađena je i štampana Strategija obnove maslinarstva na području Vrmca

Štampane su publikacije:

  • Osnove obnove starih maslinovih stabala, dr.sc. Frane Strikić
  • Foto priručnik za rezidbu maslina, dr.sc Stanislav Štambuk
  • Djevičansko maslinovo ulje, mr. Ćazim Alković
  • Zakonodavni okvir za razvoj maslinarstva u Crnoj Gori